Chợ cũ Trảng Bàng – Phố cổ người Hoa
Năm 1821, ông Đặng Văn Trước chỉ huy dân chúng thôn Phước Lộc đào một con kênh thông ra rạch Trảng Bàng để mở đường giao thương buôn bán và lập ngôi chợ tại đây. Ông cho mở mang đường sá, xây phố, phát triển thương nghiệp ở địa phương. Lúc đó, việc giao thương buôn bán bằng đường thuỷ là chủ yếu, các mặt hàng từ khắp nơi mang đến chợ Trảng Bàng và ngược lại, hàng hoá cũng từ kênh Trảng Bàng ra sông Vàm Cỏ Đông về Gia Định, đi các tỉnh vùng Nam Bộ và ngược lên Campu-chia. Từ đó, thôn Phước Lộc trở nên trù phú, thịnh vượng, thu hút nhiều lưu dân người Việt, Chăm, Khmer và đặc biệt là các thương buôn người Hoa, người Minh Hương, các lực lượng thương nhân đến định cư, lập nghiệp.
Khu chợ từng được ví như một “tiểu Hội An” giữa lòng Đông Nam Bộ. Mang trong mình sự hoài cổ từ kiến trúc của những căn nhà phố, ngôi chùa, miếu, hội quán hàng trăm năm tuổi là nét đặc trưng thu hút những ai đến với chợ cũ Trảng Bàng.
Đền thờ ông Cả Đặng Văn Trước thuộc khu phố Lộc Thành, phường Trảng Bàng, hiện toạ lạc ở giữa chợ cũ. Đây là ngôi đền thờ tiền hiền Đặng Văn Trước, người đã có công lớn trong việc khai hoang mở đất, lập làng, dựng chợ, đào kênh. Cư dân còn quen gọi là “miễu ông Cả” hay “miếu ông Chủ Chợ”, thành lập từ năm 1826, ở lần trùng tu năm 1939 đền thờ giữ được kiến trúc đến ngày nay. Nhiều khám thờ, hoành phi, liễn đối được chạm khắc tinh xảo, đền thờ còn gìn giữ nhiều hiện vật có giá trị, đặc biệt là sắc phong năm 1933 vua Bảo Đại ban cho tiền hiền Đặng Vừa với mỹ tự là “Dực Bảo Trung Hưng Linh Phù chi thần” và “Đặng Thế tộc phả” cung cấp nhiều thông tin về quá trình
hình thành vùng đất Trảng Bàng, Tây Ninh. Ông Lãnh Binh Tông (Đặng Văn Tòng), ông Phạm Văn Kế là những hậu hiền có công chống giặc bảo vệ quê hương cũng được thờ tại đây. Hằng năm, đền thờ tổ chức lễ giỗ ông vào ngày 5 và 6.3 âm lịch. Đền thờ ông Cả Đặng Văn Trước đã được xếp hạng là di tích lịch sử – văn hoá cấp tỉnh.
Tại khu chợ cũ Trảng Bàng có 3 hội quán của người Hoa và người Minh Hương được thành lập từ rất sớm. Trong đó, Thất Phủ hội quán là nơi sinh hoạt của người Hoa ở 7 phủ được thành lập từ khoảng cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX với kiến trúc đặc trưng hiện toạ lạc tại khu phố Lộc An, phường Trảng Bàng. Hội quán thờ Quan Thánh Đế Quân, Thiên Hậu Thánh Mẫu, Phước Đức Chánh Thần và hằng năm diễn ra nhiều lễ hội, trong đó lễ vía Quan Công vào 13 tháng Giêng được tổ chức với quy mô lớn. Nhị Phủ hội quán là nơi sinh hoạt của người Hoa ở 2 phủ Chương Châu và Tuyền Châu (Phúc Kiến) được thành lập vào năm 1875. Năm 1936, dời về vị trí như hiện nay thuộc khu phố Lộc Thành, phường Trảng Bàng. Đối tượng thờ tự chính tại hội quán là Quảng Trạch Tôn Vương với hai kỳ lễ vía ngày sinh 22.2, ngày đắc đạo 22.8 âm lịch và nhiều vị thần trong tín ngưỡng của người Hoa. Minh Nghĩa hội quán do nhóm người Minh Hương ở Trảng Bàng xây dựng vào năm 1881 có quy mô lớn, kiến trúc đẹp và trang trí công phu nhất trong ba hội quán tại khu chợ cũ, hiện toạ lạc tại khu phố Lộc An, phường Trảng Bàng. Đây là hội quán duy nhất của người Minh Hương tại Tây Ninh. Hội quán thờ Quan Thánh Đế Quân, Kim Hoa Thánh Mẫu, Bà Mụ và Ngũ Hành Nương Nương. Cả 3 hội quán đã góp phần ghi đấu những nét đặc trưng trong văn hóa của cộng đồng người Hoa tại thị xã Trảng Bàng.
Các di tích cổ tại khu chợ cũ nằm cạnh nhau nên sẽ rất thuận tiện cho du khách có thể tản bộ hoặc di chuyển bằng xe đến tham quan. Đến chợ vào buổi sáng sớm có thể cảm nhận được khung cảnh tấp nập của người mua, người bán hay thưởng thức món bánh canh, bánh tráng phơi sương cuốn thịt luộc và mua đặc sản bánh tráng, muối ớt, muối tôm ngay tại chợ. Đặc biệt, người dân Trảng Bàng rất hiếu khách, họ có thể là “hướng dẫn viên” không chuyên kể cho bạn nghe về những câu chuyện dân gian ở xứ Trảng.
